| Kapittel 12. Å tilpasse GIMP | ||
|---|---|---|
|
Del II. Frå novise til ekspert |  |
| Kapittel 12. Å tilpasse GIMP | ||
|---|---|---|
|
|
Del II. Frå novise til ekspert | |
Innhald
Dialogane for brukarinnstillingane er tilgjengeleg frå biletmenyen via → . Desse dialogane blir brukte for å tilpassa GIMP etter personleg behov. Nedanfor finn du ein omtale av dei ulike innstillingane, kva dei gjer og korleis du kan tilpassa desse til eigne ønskje.
Alle førehandsinnstillingane blir lagra i fila gimprc i den private GIMP-katalogen din. Dersom du er oppsett som «administrator» på maskinen din, kan du også redigere denne fila ved hjelp av ein tekstbehandlar. Dersom du arbeider i Linux, kan du finne mykje teknisk informasjon om innhaldet i denne fila og kva dei ulike innslaga står for i kommandoen man gimprc.
Figur 12.2. Innstillingsdialogen for omgivnader
Denne sida blir brukt for å tilpassa minnebruken for ulike føremål. Dessutan kan du slå av varslinga dersom du er i ferd med å lukke bilete som ikkje er lagra, kvifor du nå skulle det? Endeleg kan du også setje storleiken på miniatyrane og filene for desse.
Ressursbruk
GIMP lar deg angre mykje av det du gjer ved å lage ein «angrelogg» for kvart bilete. Dette kan bruke opp ein god del minneplass. Difor kan du her bestemme kor mange handlingar som minimum skal lagrast i angreloggen. Sjå Del 3, “Å angre” for nærare om angrefunksjonane i GIMP.
Her bestemmer du kor mykje plass angreloggen skal få lov til å bruke i minnet. Dersom angreloggen har bruk for meir enn det du har skrive inn her, vil dei eldste oppføringane i loggen bli sletta dersom talet på oppføringar ikkje kjem under det du har bestemt ovanfor som minimum.
Dette er den delen av minnet som er avsett til GIMP sine biletdata. Dersom det trengst meir minneplass enn det som er oppgitt her, vil GIMP overføre ein del biletdata til harddisken. Dette vil redusere farten på programmet merkbart. Du finn meir om dette under Korleis setje opp bufferlageret.
Dersom du prøver å lage bilete større enn det som er spesifisert her, skjer det ikkje anna enn at GIMP spør om du verkeleg vil lage så stort bilete. Dette er helst for å hindre at du lager svært store bilete ved eit uhell.
Normalene er ein, men du kan forandre dette dersom datamaskinen har meir enn ein prosessor.
Biletminiatyrar
Her kan du bestemme om det skal visast miniatyrar i dialogen for å opna filer, og eventuelt storleiken på dei. Desse miniatyrane blir også lagra for eventuell bruk av andre program. Vala er «Ingen», «Normal (128x128)» og «Stor (256x256)».
Dersom miniatyrfila er større enn det som er oppgitt her, vil GIMP ikkje lage miniatyr av denne. Dette for å unngå ekstremt store miniatyrar.
Biletlagringa
Det er ikkje råd å angra lukkinga av eit bilete. Difor vil GIMP normalt be om ei bekrefting på at du verkelg vil lukke biletet utan lagring i dei tilfella der dette vil føre til tap av ulagra biletdata. Du kan slå av denne funksjonen, men er då sjølv ansvarleg for å hugse om det er gjort endringar i biletet sidan sist lagring.
Dokumentlogg
Når dette valet er aktivert, vil alle bilete som er opna bli registrerte i dokumentloggen som du finn i → → .
Figur 12.3. Tilpassing av brukargrensesnittet
På denne sida kan du tilpasse GIMP etter eigne behov. Du kan velje språk, førehandsvisinga av lag og kanalar og lage tastesnarvegar.
Innstillingar
Normalt vil GIMP bruke det språket maskinen er sett opp med. Du kan bytte til eit anna språk frå nedtrekkslista. Du må starte GIMP på nytt før endringa blir gjeldande. Sjå eller i Del 1.2, “Språk”.
Normalt vil GIMP bruke miniatyrar for å vise innhaldet i biletlag og kanalar. Desse førehandsvisingane kan du finne igjen fleire stader, mellom anna i lagdialogen. Dersom du av ein eller annan grunn ikkje ønskjer desse miniatyrane, kan du slå dei av ved å fjerne merket framføre «Slå på førehandsvisingar av lag og kanalar» ved å klikka på det. Dersom du vel å ha førehandsvisingane, kan du bestemma storleiken på dei i “Standard storleik for førehandsvising av lag og kanalar” og i “Standard storleik for førehandsvising av navigering”.
Alle menyoppføringane kan aktiverast ved å halde nede Alt-tasten samstundes som su trykker på ein eller fleire bokstavtastar. Til vanleg er bokstaven du skal trykke på understreka i menyen, men skulle du av ein eller annan grunn ikkje ha denne understrekinga, anten fordi du ikkje likar ho eller kanskje fordi du aldri bruker snartastane likevel, kan du fjerne avkryssinga for Vis menysnarvegtastar.
I GIMP kan du lage tastesnarvegar, dvs. tastekombinasjonar som aktiverer menyane, dynamisk ved å treykke ned dei aktuelle tastane medan du held musepeikaren over menyoppføringa. I normalinnstillinga er denne funksjonen kopla ut fordi det er lett å overskrive standardinnstillingane på denne måten, med eller utan vilje. For å aktivere funksjonen, må du krysse av for Bruk dynamiske snarvegtastar.
Trykk på knappen for å få fram eit dialogvindauge som du kan bruke for å lage dine eigne tastatursnarvegar.
Dersom du endrer tastesnarvegane og ikkje ønskjer at endringane skal bli brukt i seinare GIMP-økter, må du fjerne avkryssinga for «Lagra tastatursnarvegane ved avslutning». Du bør i tilfelle hugsa at du har gjort det slik at du ikkje blir frustrert seinare. Dersom du ikkje lagrar snarvegane ved avslutning, kan du lagra dei når som helst ved å trykke på knappen . Dei vil då bli brukte ved seinare GIMP-økter. Finn du ut at dei glupe snarvegane likevel ikkje var heilt gode, kan du alltids trykke knappen .
Eit tema kan vere så mangt, men i denne samanhengen er det eit oppsett som bestemmer korleis GIMP skal sjå ut. GIMP blir levert med to ferdiginstallerte tema: Default som høver for dei fleste og Small som passer best på små skjermar med låg oppløysing. Klikkar du på eit tema i lista, vil du sjå verknaden med ein gong. Det er difor enkelt å prøve seg fram til eit passeleg tema.
Det er også råd å tilpassa eit tema til eigne behov, anten ved å laste ned frå Internett eller ved å gjere endringar på ein kopi av eit tema. Dersom du ønskjer at det nye temaet skal bli synleg i lista må du lagra det i den private mappa themes i GIMP-katalogen. Eit tema blir lagra som ASCII-filer, og kan såleis redigerast. Diverre er ei forklaring på dei ulike postane i ASCII-fila utanfor intensjonane med denne dokumentasjonen, men du står fritt til å eksperimentera. Har du vore borte i programmering vil ein del vere forståeleg. Skulle alt gå gale, er det bare å gå tilbake til eit tema som følgjer med GIMP.
Dersom du er inne som administrator på maskinen din, kan du også redigere dei tema som følgjer med GIMP. Dette bør du ikkje gjere. Lag heller ein kopi i den private mappa di og rediger på den. Dersom du ønskjer å studere endringane dine, lagra dei og trykk på knappen .
Figur 12.5. Innstillingar for hjelpsystemet
Denne dialogen blir brukt til å velje korleis hjelpfunksjonen skal verke i GIMP.
Generelt
Verktøytipsa er små tekstbobler som dukkar opp dersom du held musepeikaren ei kort stund over eit element i grensesnittet, t.d. ein knapp eller eit ikon. Altså ikkje bare for verktøya. Av og til får du ei forklaring på kva elementet gjer, andre gonger eit tips om bruksmåtar som ikkje ligg i dagen. Desse tipsa er til nytte for dei aller fleste brukarane, men skulle du finna dei distraherande, kan du klikka vekk tipsa.
Dersom du krysser av for denne, vil det bli sett inn ein hjelp-knapp i verktøydialogane. Denne knappen kan bli brukt i staden for hjelp-menyen for å opna hjelpsystemet.
Denne nedtrekkslista lar deg velje mellom Bruk ein lokalt installert kopi og Bruk hjelp frå nettet. Sjå Del 12.2, “Hjelp”.
Hjelplesar
Hjelpfilene i GIMP er i HTML-format, altså same formatet som vanlege nettsider. Du kan lese desse filene anten i hjelplesaren som kjem saman med GIMP eller i ein vanleg nettlesar. Hjelpsidene er optimaliserte for å visast i GIMP sin hjelplesar, men stort sett så blir resultatet svært så brukbart også i vanlege nettlesarar.
![[Notat]](images/note.png)
|
Notat |
|---|---|
|
Hjelplesaren er ikkje tilgjengeleg på alle plattformene. Dersom han manglar, vil den nettlesaren du bruker til å vise nettsider bli brukt for å vise hjelpsidene. |
Figur 12.6. Verktøyinnstillingane
Denne dialogen blir brukt for å bestemme ein del generelle innstillingar for ulike verktøy.
Generelt
Lagrar innstillingane ved avslutning av GIMP slik at dei blir brukte når du opnar GIMP neste gong.
Lagrar innstillingane ved avslutning av GIMP slik at dei blir brukte når du opnar GIMP neste gong.
Lagrar innstillingane ved avslutning av GIMP slik at dei blir brukte når du opnar GIMP neste gong.
Fest til rutenett og hjelpelinjer
«Festeavstand» betyr at dersom du slepp eit biletelement innføre denne avstanden, vil elementet bli flytt inn til rutenettet eller hjelpelinjene. Dette kan vere til stor hjelp for å plassera elementa nøyaktig. Du kan slå denne eigenskapen av eller på frå biletmenyen via → eller → . Kor nære elementet må vere hjelpelinja eller rutenettet blir bestemt i denne dialogen. Verdien er oppgitt i pikslar.
Skalering
Når noe blir skalert, dvs. gjort større eller mindre, blir dei nye pikslane rekna ut ved å interpolere pikselverdiar frå kjela. Du bestemmer her kva for metode som skal vere den førehandsinnstilte, men kan alltids endre denne etter behov.
Du har fire val:
Er sjølvsagt den raskaste metoden, men med dårlegast resultat. Lite brukt i praksis.
Dette er den vanlegaste. Tålleg bra resultat og rimeleg rask.
Dette er den beste metoden, men kan ta lang tid. For noen bilete kan likevel resultatet faktisk bli dårlegare enn ved lineær interpolering. Førehandsvalet frå GIMP 2.6.
Denne metoden gir høgkvalitets interpolering.
Teikneinnstillingar felles for fleire verktøy
Har du for eksempel merka av i ruta framføre Pensel, vil den penselen du vel for blyanten også gjelde for kloneverktøyet eller andre verktøy som brukar pensel. Er ruta ikkje avkryssa, vil penselinnstillingane bare gjelde for det aktive verktøyet.
Flytteverktøyet
Dersom du har merka av for denne, vil flytteverktøyet automatisk verke på biletlag eller bane utan at du trykker noen tastar samstundes.
Her kan du i avgrensa grad bestemma utsjånaden til verktøykassa. Du kan slå av eller på visinga av ein del informasjonar viste nederst i verktøykassa.
Utsjånad
Kontrollerer om fargeområdet (2) til venstre i verktøykassa skal vere synleg eller ei.
Bestemmer om området i sentrum (3) med symbolet for pensel, mønsterelement og fargeovergang skal vere synleg i verktøykassa.
Bestemmer om visinga av det aktive bilete er synleg (4).
Verktøyoppsettet
I denne lista er verktøya som er representerte i verktøykassa merka med eit auge. I normalinnstillinga er fargeverktøya ikkje med der, men du kan legge dei til ved å klikke i den tilhøyrande ruta.
Du kan sortere verktøya etter kor mykje dei blir brukt ved å bruke pilknappane nedst i dialogvindauget.
Dette valet erstattar verktøydialogen frå tidlegare utgåver av GIMP.
Her bestemmer du ein del normalinnstillingar som blir brukte når du opnar for å laga eit nytt bilete.
I GIMP kan du legge eit rutenett over biletet for å tilpassa ulike biletelement. Dette rutenettet kan du slå av og på frå biletmenyen via → . Her kan du bestemme korleis dette rutenettet skal sjå ut. Innstillingane er dei same som du har tilgang på frå biletmenyen → , men då gjeld dei bare for det bestemte biletet. Du finn informasjon om dei ulike innstillingane i avsnittet Still inn rutenettet.
Figur 12.11. Generelle innstillingar for biletvindauget
Denne dialogen blir brukt for å setje opp ein del innstillingar for oppførsla til biletvindauget.
Generelt
Når «Punkt for punkt» er på, vil ein piksel i biletet bli vist som ein piksel på skjermen dersom forstørringa er sett til 1 : 1. Når «Punkt for punkt» er slått av, vil forma på biletet vist på skjermen bli bestemt av X- og Y-oppløysinga i biletet. Du finn meir om dette i Del 6.15, “Skaler biletet”.
Kantane rundt eit utval blir markerte med ei prikkelinje som ser ut til å flytte seg rundt kanten. Dette er dei såkalla «Marsjerande maura». Dess lågare verdi du set her, dess raskare vil maura flytte seg, og altså dess meir distraherande blir linja.
Oppførsel ved endring av visinga
Dersom det er kryssa av for dette valet, vil biletvindauge forandra storleik i høve til biletet når du forstørrer eller forminsker det. Er valet ikkje avkryssa, vil biletvindauget ha same storleik heile tida.
Dersom det er kryssa av for dette valet, vil biletvindauge forandra storleik i høve til biletet. Er valet ikkje avkryssa, vil biletvindauget ha same storleik heile tida.
Du kan her velje om biletvindauget skal skalerast slik at heile biletet får plass i vindauget når du opnar det, eller du kan vise biletet i storleik 1 : 1. Dersom du vel den siste, og biletet er større enn skjermen, vil bare ein del av biletet bli vist. Du kan sjølvsagt likevel flytte rundt på biletet for å sjå resten av det.
Mellomromtasten
Panorering (normalinnstillinga),
Bytt til flytteverktøyet
Ingenting
Musepeikar
Dersom det er kryssa av for dette valet, vil musepeikaren vise omrisset av det aktive verktøyet. Skulle det vise seg at GIMP får problem med å følgje med i penselflyuttingane dine, kan du slå av denne funksjonen.
Dersom denne er avkryssa, vil musemarkøren vere synleg for teikneverktøya. Denne markøren kjem i tillegg til eventuelt penselomriss. Markørtypen bestemmer du i neste val.
Dette valet har bare meining dersom det er kryssa av for Vis markør for teikneverktøyet. Du har tre val: 1. Verktøyikon, som i tillegg til markøren viser eit lite ikon som skal førestilla det aktuelle verktøyet. 2. Verktøyikon med trådkors som i tillegg til markøren også viser eit trådkors som indikerer sentrum for verktøyet. 3. Bare trådkors som viser bare trådkorset utan markøren.
Du kan her velje mellom «Fancy» som viser markøren i gråskala, eller «Svart/Kvit» som viser ein enklare markør. Dette kan auke farten på maskinen din litegrann dersom du har problem med ein saktegåande maskin.
Figur 12.12. Innstillingar for biletvindauget
Ved hjelp av denne sida kan du tilpassa normalvisinga av biletvindauget etter eigne ønskje. Legg merke til at det er er to sett innstillingar her, eitt for normalvindauget og eit for vising på full skjerm. Alle innstillingane her kan endrast for kvart bilete ved å gå inn på -menyen. Dei ulike vala er nærare forklarte i avsnittet om Biletvindauge.
Det einaste som krev forklaring her er innstillingane som er relaterte til lerretfyll. «Lerretfyll» er den fargen som blir vist rundt biletet dersom det ikkje fyller ut heile vindauget. Du kan her velje mellom å bruke fargen frå det aktuelle temaet du har vald, den lyse eller den mørke fargen som blir brukt på sjakkbrettmønsteret som representerer gjennomsikt, eller ein eigendefinert farge som du kan velje ved å bruke fargeknappen etter «Eigendefinert lerretfarge».
Figur 12.13. Format for tittel- og statuslinjer i biletet
Denne sida blir brukt for å tilpassa tekst som kjem fram på tittellinja og på statuslinja i biletvindauget. Tittellinja skal normalt bli vist over biletet, men sidan dette krev eit samarbeid med bilethandteraren i maskinen din, er det slett ikkje sikkert at dette alltid er tilfelle. Statuslinja skal på same måten normalt vere å finne under biletet, men heller ikkje her kan ein vere heilt sikker på at så er tilfelle. Sjå meir om dette i avsnittet om biletvindauge.
Du kan velje mellom ein del ferdige format, eller du kan lage eit sjølv ved å skrive inn ein formatstreng. Denne formatstrengen viser alt slik du skriv det inn, unntatt variablane, som alltid byrjar med «%». Her kjem ei liste aver dei variablane du kan bruke:
| Variablane | Betyr |
|---|---|
| %f | Namnet på biletfila, eller «Utan namn» |
| %F | Full bane, eller «Utan namn» |
| %p | ID-nummer for biletet (dette er unikt). |
| %i | Visningsnummer dersom biletet har meir enn ei vising |
| %t | Bilettype (RGB, gråskala eller indeksert) |
| %z | Zoomfaktor i prosent |
| %s | Skaleringsfaktor kjelde (zoomnivå= %d/%s) |
| %d | Skaleringsfaktor mål (zoomnivå= %d/%s) |
| %Dx | Utvid til x dersom biletet er ulagra, elles ingenting |
| %Cx | Utvid til x dersom biletet er lagra, elles ingenting |
| %l | Talet på lag |
| %L | Talet på lag (lang form) |
| %m | Minne brukt av biletet |
| %n | Namnet på aktivt lag/kanal |
| %P | ID for aktivt lag/kanal |
| %w | Biletbreidde i pikslar |
| %W | Biletbreidde i brukt måleeining |
| %h | Bilethøgde i pikslar |
| %H | Bilethøgde i brukt måleeining |
| %u | Symbol for måleeining (t.d. px for piksel) |
| %U | Forkorting for måleeining |
| %% | Skriv ut teiknet «%» |
Figur 12.14. Innstillingar for skjermen
Her kan du bestemma korleis gjennomsikt i biletet skal visast på skjermen. Dessutan kan du kalibrera oppløysinga for skjermen.
Gjennomsikt
Til vanleg vil GIMP indikere gjennomsikt ved hjelp av sjakkbrettmønster i middels lyse fargar. Du kan her endra fargen på rutemønsteret eller sjølve rutemønsteret. I tillegg kan du velje å markere gjennomsikt med einsfarga svart, kvit eller grå.
Du kan her velje mellom små, middels eller store ruter for sjakkbrettmønsteret.
Skjermoppløysinga blir målt i kor mange biletpunkt det må til for å få ein tomme (eigentleg inch) på skjermen. Oppløysinga blir målt både horisontalt (X-oppløysing) og vertikalt (Y-oppløysing). Du kan velje mellom tre metodar:
Hent oppløysinga frå vindaugesystemet til datamaskinen. Dette er den suverent enklaste måten, men kan vere unøyaktig.
Sett manuelt
Ved bruk av kalibreringsknappen
Dataskjermen min var mykje feil då eg prøvde ut kalibreringsdialogen. Det var gøy å spele «kalibreringsspelet». Du treng ein mjuk linjal.
I dette dialogvindauget kan du tilpassa fargestyringa etter dine eigne behov og ønskjer.
I ein del av innstillingane har du bruk for å bestemme kva for fargeprofil du vil bruke. Dette gjer du ved hjelp av nedtrekksmenyane. Dersom den ønskte fargeprofilen ikkje finst i menyen, kan du hente han med kommandoen i nedtrekksmenyen.
![[Tips]](images/tip.png)
|
Tips |
|---|---|
|
Filer som inneheld fargeprofilar har filutvidinga |
Her bestemmer du korleis fargestyringa for GIMP skal arbeide. Du har tre val:
: Gjer at GIMP ikkje bruker noen form for fargestyring.
: Dette valet aktiverer GIMP si fargestyring. Dette gjer at skjermvisinga av bileta blir korrigert i høve til den fargeprofilen du har vald.
: Dette valet gjer at GIMP vil bruke fargeprofilen for skrivaren i tillegg til fargeprofilen for visinga. Dette gjer at du kan førehandsvise utskriftene slik dei blir sjåande ut i utskrifta.
|
|
Notat |
|---|---|
|
Legg merke til at fargestyringa i GIMP bare blir brukt for å forbetra visinga av bileta på skjermen og for å legge inn fargeprofilar i biletfilene. Ingen av desse innstillingane blir brukte når du skriv ut papirkopiar. Utskrivinga blir utført med spesielle utskrivingsmodular som ikkje er ein del av GIMP. |
Vel standard fargeprofil for RGB-bilete.
Vel standard fargeprofil for å omforma mellom RGB for skjermvising og CMYK for utskriving.
Dette valet gir deg to element for påverknad:
Du veljer ein visingsprofil for denne innstillinga. Den valde fargeprofilen blir brukt av GIMP for visinga av bilete på skjermen.
Dersom du aktiverer Prøv å bruke skjermprofilen i systemet vil GIMP bruke operativsystemet si fargestyring.
Den eine av desse som du kan setje opp med dette valet er fargetilpassingsmetoden. Dette bestemmer korleis fargar som er tilgjengelege i kjelda men ikkje i uteininga (Sjå Gamut ) skal visast. Du kan velje mellom fire ulike måtar:
Du kan finne ei nærare beskriving av dei ulike metodane i Fargetilpassing .
Du må velje ein fargeprofil som skal brukast under utskriftsimuleringa.
Også her kan du velje mellom to ulike metodar for fargetilpassing:
Du kan bruke menyen for å velje ut fargetilpassingsmetoden for «prøvetrykket». Metodane er dei same som blir brukte for skjermen.
Dersom du kryssar av for Merk farge som er utanfor fargekartet, vil alle fargane som ikkje kan skrivast ut få den fargen du har vald ved å klikke på fargeruta til høgre for knappen.
Her bestemmer du kva GIMP skal gjere når du opnar ei fil som inneheld ein fargeprofil som ikkje er i samsvar med arbeidsprofilen sRGB. Du har desse vala:
: GIMP vil kvar gong spørje deg om kva som skal gjerast.
: Dette betyr at GIMP vil bruke den profilen som følgjer med biletet utan omforming. Fargane blir viste korrekt på skjermen same kva du vel sidan biletet alltid blir vist med den innebygde profilen.
: Gjer at GIMP automatisk omformer den innebygde profilen til RGB-fargar.
|
|
Notat |
|---|---|
|
For utfyllande forklaringar:
Du kan også laste ned mange profilar frå Internett:
|
Utvida inndatautstyr
Du bruker denne knappen for å setje opp, konfigurere, ekstrautsyr som er kopla til maskinen. Dette kan vere digitalt teiknebrett, MIDI-tastatur eller anna utstyr utover det som er tilkopla «normalt». For eit digitalt teiknebrett kan dialogen sjå slik ut:
Dersom du merkar av for denne boksen, vil GIMP lagra innstillingane og bruke dei neste gong du opnar GIMP.
Treng vel ikkje nærare forklaring.
Fjernar dei innstillingane du har gjort og set alt tilbake til normalinnstillingane.
Dette dialogvindauget har to rubrikkar. Til venstre Tilgjengelege kontrollarar og til høgre Aktive kontrollarar.
Du kan flytte eit element inn i eller ut av lista over aktive kontrollarar ved å klikka på ønskt element for å markera det, og deretter på ein av pilknappane. Når du flytter ut av rubrikken for aktive element, kjem det opp eit dialogvindauge der du kan velje å fjerne elementet eller bare kopla det frå som utilgjengeleg. Når du ønskjer å legge eit element til dei aktive kontrollarane, kjem det også fram eit dialogvindauge. Du kan her bestemme eigenskapane til elementet.
Du kan få fram det same dialogvindauget ved å dobbeltklikka på elementet eller trykke på knappen nedst i lista.
Musehjulet (Main Mouse Wheel)
Blir bare brukt ved feilfinding for å omdirigera utgangsdata frå denne eininga til t.d. lagring i ei fil. For å sjå verknaden av denne kommandoen, må du opna GIMP frå ein terminal eller omdirigera standard utgang til fil ved hjelp av ein «shell-kommando».
Dette valet må vere merka dersom du ønskjer å legge nye hendingar til musehjulet.
Til venstre i rullevindauget er moglege hendingar for musehjulet opplista. Til høgre dei tilhøyrande handlingane. Knappane og blir brukte for å nettopp redigere eller slette den markerte hendinga og handlinga knytt til denne.
Noen av hendingane er ikkje knytt til ei handling. Dei er kanskje lista opp for framtidig bruk eller som eksempel. I alle fall verkar dei ikkje.
Trykker du på knappen etter at du har markert ei hending, vil dette opna følgjende dialogvindauge:
Dersom det finst ei handling for denne hendinga, vil vindauget bli opna på denne. Elles vil vindauget visa gruppene med moglege hendingar. Klikk på ei hending for å gjere ho aktiv.
Tastaturet (Main Keyboard)
Denne dialogen blir brukt på same måten som dialogen for musehjulet. Handlingane blir relaterte til piltastane, eventuelt i kombinasjon med kontrolltastane.
|
|
Notat |
|---|---|
|
Du kan finne eit eksempel på bruk av desse omgrepa i Del 9, “Å variere penselbreidda”. |
Her kan du bestemma litt av korleis GIMP skal visa ulike vindauge. Ulempen er at GIMP ikkje kan behandla vindauga direkte, men må gå vegen om bilethandteraren i systemet maskinen bruker. Utsjånaden på vindauga er altså mykje styrt av om du bruker Windows, ei eller anna form for Linux eller eit anna system. Sjølv om innstillingane i denne dialogen verkar nokolunde brukbart i dei fleste systema, må du ikkje bli skuffa om dei ikkje gjer det.
Melding til vindaugehandteraren
Vala du gjer her bestemmer korleis verktøykassa og vindauge som inneheld dialogar skal handterast. Du har tre val for desse:
Dersom du vel Normalvindauge vil dei bli behandla som alle andre vindauge.
Dersom du vel Bruksvindauge vil forminskingsknappen i tittellinja forsvinne og vindauget vil vere synleg på skjermen heile tida.
Figur 12.24. Tittellinja i bruksvindauget
Tittellinja i normalvindauget
Tittellinja i eit bruksvindauge
Dersom du vel Alltid øvst, vil vindauget alltid ligge over andre vindauge.
Du må starte GIMP på nytt for at endringane skal bli gjeldande. Du får melding om dette.
Fokus
Når du fokuserer på eit biletvindauge, altså at du klikkar ein eller annan stad innanfor biletramma, vil dette normalt også bli det aktive vindauget og såleis det vindauget som alle biletrelaterte funksjonar verkar på. Kva vindauge som har fokus, blir indikert ved at ramma skifter farge. Noen liker å setje opp vindaugehandteraren slik at det vindauget som musepeikaren er over også får fokus. Det er dette som skjer når du kryssar av for denne funksjonen.
Vindaugeposisjonar
Dersom denne er avkryssa, vil du (stort sett) når du opnar GIMP få dei same dialogvindauga i dei same posisjonane på skjermen som du hadde då GIMP sist blei avslutta.
Denne knappen blir helst brukt når valet «Lagra vindaugeposisjonane ved avslutning» ikkje er aktivert. Du kan setje opp dei ulike vindauga slik du ønskjer det, trykke på knappen og håpe på at GIMP opnar neste gong med det same oppsettet.
Dersom du av ein eller annan grunn ikkje er nøgd med skjermoppsettet du har lagra, er det raskare å setje dei tilbake til normalinnstillingane enn å arrangere alt på nytt.
Her kan du bestemma plasseringa av av to viktige mapper som GIMP bruker som mellomlager for filer. Du kan forandre mappene ved å skrive inn fullstendig bane og mappenamn, eller du kan leite deg fram ved å trykke ellipseknappen til høgre for namnet. I kapitlet Datamapper finn du meir om korleis du kan tilpassa andre mapper for bruk i GIMP.
Mapper
Denne mappa blir brukt for mellombels (temporære) filer. Dette er filer som blir brukte for å lagra arbeidsdata og blir sletta når det ikkje er bruk for dei meir. Til vanleg treng ikkje desse filene så mykje plass. Dersom du ikkje har forandra på det, blir desse filene plasserte i undermappa tmp i den private katalogen din. Skulle denne harddisken vere overfylt eller ha andre problem med å fungera skikkeleg, kan du flytte desse filene til ein annan katalog eller ein annan harddisk. Det einaste kravet er at mappene må eksistera og at du har full tilgang til dei.
Denne mappa blir brukt som eit «mellomlager» når mengda av data og bilete opna i GIMP overgår det som er tilgjengeleg i maskinminnet (RAM). Dette kan skje dersom du arbeider med store bilete eller bilete med mange biletlag. Har du mange bilete opne samstundes, vil også dette kreve mykje minneplass. Som andre program for biletbehandling, er også GIMP storforbrukar av RAM. Normalt blir desse filene lagra i den private mappa di, men dersom du har ein annan harddisk med betre plass tilgjengheleg, kan du bytte til denne. Det einaste kravet er at mappene må eksistera og at du har full tilgang til dei.
GIMP bruker mange ulike resursar, som t.d. penslar, fargeovergangar og mønsterelement. Sjølv om det følgjer med mange utgåver av desse når du installerer GIMP, kan du likevel legge til utgåver du lagar sjølv eller får tak i på andre måtar. Kvar av desse har ei innstillingsside der du kan setje opp søkebanen for kvar einskild resurs. Det er denne søkebanen GIMP bruker for å kunne henta inn dei aktuelle resursane automatisk ved oppstart. Sidan alle desse sidene er nokså like kvarandre, har vi vald å bruke sida for penslane som eksempel.
I utgangspunktet inneheld kvar søkebane to mapper. Ei system-mappe der penslane eller kva det måtte vere som kjem saman med GIMP blir lagt inn. I tillegg er det også ei personleg mappe der alt det du lagar sjølv blir plassert. For ikkje å gjere forandringar i systemmappa ved eit uhell, skal denne ikkje merkast som «skrivbar». Du bør heller ikkje gjere andre forsøk på å endra innhaldet i mappa. Derimot må den personlege, eller private, mappa di vere open for å kunne skrivast til, elles får du ikkje lagra tinga dine.
Du kan tilpassa søkevegen med knappane øvst i dialogvindauget.
Innstillingar
Klikk på ei av mappene for å gjere denne til den som funksjonane du ønskjer å utføre skal verka på.
Dersom du skriv mappenamnet i innskrivingsruta, eller finn fram til ei mappe ved hjelp av filveljarknappen 
heilt til høgre, og deretter klikkar på den venstre knappen, vil den nye mappa bli sett inn i staden for den markerte mappa. Dersom ingen mapper er markerte, vil mappa bli lagt til i lista. Er lampesymbolet framføre mappenamnet raudt i staden for grønt, betyr dette at mappa ikkje finst. Sidan GIMP ikkje vil lage mappa for deg, må du gjere dette sjølv.
Innlastinga av mappene skjer i den rekkefølgja dei er vist i lista. Du kan såleis påverka dette ved å flytte filene opp eller ned med pilene øvst i dialogvindauget.
Klikk på søppeldunken for å fjerna den markerte mappa frå søkelista. Sjølve mappa blir ikkje fjerna, bare plasseringa på lista. Det er ingen god ide å fjerne systemmappa, men ingenting hindrar deg i å gjere det.
