2.2. Dialogvindauget for kanalar

2.2. Dialogvindauget for kanalar
	2. Dialogvindauge relaterte til biletstruktur

Figur 15.6. Dialogvindauget for kanalar

Kanaldialogvindauget er staden du brukar for å utføra arbeid direkte på kanalane, både å redigera og gjera andre endringar. Kanalane vert brukte på to måtar. Det er difor dialogvindauget er delt i to. Den første delen er for fargekanalar og den andre for utvalsmasker.

Fargekanalar gjeld for biletet og ikkje for eit bestemt lag. I utgangspunktet trengs det tre primærfargar for å gje att heile spekteret av naturlege fargar. Som anna digital programvare, brukar GIMP raudt, grønt og blått som primærfargar. Den første og primære kanalen viser verdiane Raud, Grøn og Blå for kvar piksel i biletet.

Ved sida av kanalnamnet er det ein miniatyr som viser ein representasjon av kvar kanal i gråtoner. Kvit er 100 % og svart er 0 % av primærfargen. Viss biletet er i gråtoner, er det berre éin primærkanal kalla Grå. Er biletet indeksert med eit bestemt tal på fargar, er det berre éin primærkanal kalla Indeksert.

Så er det ein valfri kanal kalla Alfa. Denne kanalen viser gjennomsiktsverdiane for kvar piksel i biletet (sjå Alfakanal i ordlista). Framføre denne kanalen er det eit miniatyrbilete som viser ein gråtonerepresentasjon av gjennomsikta der kvitt er ugjennomsiktig og synleg, og svart er gjennomsiktig og usynleg. Viss du lagar biletet ditt utan gjennomsikt, manglar alfakanalen, men du kan leggja han til frå Dialogmenyen for lag. Dessutan, viss du har meir enn eitt lag i biletet, opprettar GIMP automatisk ein alfakanal.

	Notat
	GIMP har ikkje støtte for fargemodellane CMYK og YUV.

Figur 15.7. Biletkomposisjon med kanalar

Raudkanal

Grønkanal

Blåkanal

Alfakanal

Alle kanalane

Biletet heilt til høgre er sett saman av dei fire kanalane, raud, grøn, blå og alfa. Sjakkbrettmønsteret viser gjennomsiktige område. Sidan kvit farge i den brukte fargemodellen er sett saman av alle primærfargane, vil kvit vera kvitfarga (100 %) i alle kanalane. Svart er mangel på farge, og vil difor visast som svart (0 %) i alle kanalane. Den raude hatten er synleg i raudkanalen, men ikkje i dei andre. Dette gjeld for alle reine grøne eller blå fargar også. Dei er berre synlege i respektive kanalar.

2.2.1. Slå på dette dialogvindauget

Dette er eit dokkpanel som kan limast inn i andre dokkpanel. Sjå nærare om dette i Del 2.3, «Dialogvindauge og dokkpanel».

Du har tilgang til det:

Frå hovudmenyen via Vindauge → Dokkpanel → Kanalar.
Frå fanemenyen i eit anna dialogpanel ved å klikka på fana og velja Legg til fane → Kanalar.

Dersom minst eitt dialogvindauge er ope, kan du i menyen Vindauge finna ei liste over løyste vindauge. Du kan i tilfelle løfta kanaldialogvindauget frå biletmenyen: Vindauge → Kanalar.

2.2.2. Å bruka kanaldialogvindauget

Oversyn

Kanaldialogvindauget inneheld ei liste med fargekanalar med alfakanalen øvst og under denne ei liste over utvalsmaskekanalar. Høgreklikk på kanallista for å opna sprettoppmenyen for kanalinnhaldet.

Fargekanalane er ordna på same måten og kan ikkje fjernast. Du kan berre endra om dei er synlege eller ei, og velja eller ikkje velja dei. Som standard er alle desse kanalane synlege og valde.

Obs

Den gjeldande fargekanalen er utheva i dialogvindauget. Viss du klikkar på ein fargekanal i lista, byter du valet av den tilsvarande kanalen, noko som betyr at valet av ein kanal vert oppheva og omvendt.

Det kan få alvorlege konsekvensar om du slår av ein fargekanal. Slår du for eksempel av den blå kanalen, vil alle pikslane i biletet mangla blåkomponenten. Ein kvit piksel vert vist med den gule komplementærfargen.

	Notat
	Duplikat- og utvalskommandoane som er dokumenterte nedanfor kan også brukast på fargekanalane. Dette fungerer likevel berre når du får tilgang til kommandoen frå sprettoppmenyen (høgreklikk), og berre for éin kanal om gongen.

Velja fleire kanalar

I GIMP kan du velja fleire maskekanalar og utføra handlingar på dei. Du kan for eksempel flytta dei i kanalstakken og konvertera dei til utval. Du brukar Shift-tasten saman med musepeikaren for å leggja til eit kanalområden eller Ctrl-tasten for å leggja til eller fjerna kanalen du har klikka på.

Kanallisteoverskrift

Du finn overskriftslinja like over lista over utvalsmaskene. Til venstre finn du ikona som identifiserer om visinga er synleg eller låst. I midten ein tekst som fortel kor mange kanalar som er merkte viss det er meir enn éin.

Kanaleigenskapane

Kvar kanal vert vist i lista saman med attributta for kanalen. Dette er nokså likt det som er brukt for lagattributta:

Endra elementvisinga

Som standard er alle fargekanalane synlege og fargemaskekanalane usynlege. Klikkar du på augesymbolet, eller den tome plassen viss kanalen ikkje er synleg, vil slå av eller på visinga av kanalen. Dersom du held nede Shift-tasten samstundes, vert alle dei andre kanalane gøymde.

Kanallåsattributt

Kvar utvalsmaskekanal har ein låsefunksjon. Viss ei innstilling er sett, vert det respektive låseikonet vist framføre miniatyren.

Når det er sett fleire attributt, vert det sett eit dobbelt låsikon her. Du kan endra attributta ved å klikka på dette ikonet.

Lås pikslar: Dette ikonet viser om «lås pikslar» er slått på for den gjeldande kanalen. Når dette er slått på, er kanalen låst for alt som endrar pikslane, noko som betyr at det ikkje vert gjort nokre endringar i denne kanalen.
Lås plassering og storleik: Dette Ikonet vert vist om «lås posisjon og storleik» er slått på (utheva) for den gjeldande kanalen. Når denne er slått på, er kanalen låst for alle handlingar som vil endra plasseringa og storleiken.
Lås synlegheita: Denne skiftknappe slår av eller på «Lås» for om laget er synleg eller ikkje. Viss denne er slått på, kan visinga av laget ikkje endrast før du slår han av igjen.

Miniatyr

Effekten av kanalen vert vist i ei lita førehandsvising. Du kan forstørra førehandsvisinga ved å halde nede den venstre museknappen over ho.

Kanalnamn

Namnet på kanalen må vera unikt i biletet. Dobbeltklikk på ein utvalsmaskekanal for å kunna redigera han. Namna på primærkanalane (raud, grøn, blå og alfa) kan ikkje endrast. Dobbeltklikk på ei førehandsvising opnar eit dialogvindauge der du kan setja alle kanalinnstillingane.

Handsaming av kanalane

Det er tre knappar nedst har desse funksjonane:

Ny kanal

Dette vil laga ein ny kanal. Det kjem opp eit dialogvindauge der du kan setja kanalnamnet, fargetaggen, kanalattributta og låsattributta og endeleg dekkevne og fargen på maska brukt i biletvindauget. Trykk på fargeknappen for å få fram GIMP sin fargeveljar for å forandra maskefargen.

Viss du held nede Shift-tasten medan du klikkar på knappen Ny kanal vert ikkje dialogvindauget for ny kanal opna. I staden vert kanalen laga med dei sist brukte innstillingane. Den nye kanalen er ei utvalsmaske som vert lagt over biletet. Sjå Utvalsmasker for meir om dette.

Løft kanalane

Denne vert brukt for å heva kanalane i lista. Trykk Shift-tasten samstundes for å flytta dei valde kanalane øvst.

Senk kanalane

Denne vert brukt for å senka kanalane i lista. Trykk Shift-tasten samstundes for å flytta dei valde kanalane nedst.

Dupliser kanalane

Denne lagar ein kopi av kanalen. Kopien får same namnet som den opphavlege kanalen med eit tal etter.

	Tips
	Du kan også duplisera fargekanalane eller alfakanalen. Dette er ein enkel måte å laga ein kopi som kan brukast som eit utval i eit bilete. Merk at du kan berre duplisera éin fargekanal om gongen og berre med høgreklikkmenyen.

Byt ut utvalet med utvalskanalane

Denne vert brukt for å omforma dei gjeldande kanalane til eit utval. Normalt vil det nye utvalet erstatta det eksisterande, men dette kan du forandra på ved hjelp av kontrolltastane.

Shift: Gjer at det nye utvalet vert lagt til det eksisterande utvalet. Resultatet vert ei samanfletting av begge utvala.
Ctrl: resultatet vert at det nye utvalet vert trekt frå det eksisterande.
Shift+Ctrl: Det nye utvalet vert eit snitt av begge utvala. Bare det som er felles i begge vert tatt med.

Slett kanalane

Slett dei valde kanalane.

2.2.3. Sprettoppmenyen kanalar

Oversyn

Du kan få fram denne sprettoppmenyen ved å høgreklikka i kanaldialogvindauget. Mange av operasjonane på kanalane er tilgjengelege frå knappane nedst i kanallista. Desse operasjonane er dokumenterte her.

Desse kommandoane unnateke Rediger kanalattributta … verkar også når fleire kanalar er valde.

Rediger kanalattributta …: Berre tilgjengeleg for utvalsmasker. Her kan du endra kanalnamnet, fargetaggen, kanalattributta og låsattributta og endeleg dekkevne og fargen på maska brukt i biletvindauget. Trykk på fargeknappen for å få fram GIMP sin fargeveljar for å forandra maskefargen.
Fargefaner: Tilgjengeleg berre for utvalsmasker. Dette let deg tilordna ein fargetagg til ein eller fleire merkte kanalar. Viss du har mange kanalar, kan dette gjera det lettare å identifisera dei ved å gje relaterte kanalar same fargemerke. For å fjerna fargemerket, vel Ingen.
Ny kanal …, Løft kanalane, Senk kanalane, Dupliser kanalane, Slett kanalane: Sjå kanalhandsaming.
Kanal til utval: Utval oppretta frå den gjeldande kanalen vil erstatta tidlegare gjeldande utval.
Legg kanalane til i utvalet: Utvalet som er utleidd frå den gjeldande kanalen er lagt til i det gjeldande utvalet. Det endelege utvalet er fletta saman av begge.
Trekk kanalane frå utvalet: Det endelege utvalet er laga ved å subtrahera utvalet utleidd frå den valde kanalen frå det gjeldande utvalet.
Snitt med kanalar og utvalet: Det endelege resultatet vert snittet mellom utvalet utleidd frå den valde kanalen og den gjeldande kanalen. Berre dei utvalde delane som er felles for begge vert halde på.

2.2.4. Utvalsmasker

Figur 15.8. Eit utval laga av kanalar.

Du kan bruka kanalar for å lagra og henta fram igjen utval. I kanaldialogvindauget kan du sjå ein miniatyr som viser utvalet. Utvalsmaskene er ein metode for laga utvalet om til ein gråtonekanal der kvite punkt er utvalde og svarte punkt ikkje er utvalde. Grå punkt er delvis utvalde. Du kan sjå på desse som ein mjuk overgang frå utvalde til ikkje utvalde område. Dette er viktig for å unngå den stygge «pikseleringseffekten» («hakkete overgangar») som kan oppstå når du fyller utvalet med farge eller brukar viskeleret på utvalet.

Å opprette utvalsmasker

Utvalsmaska kan opnast på fleire måtar.

Frå hovudmenyen via Utval → Lagra til kanal dersom det finst eit gjeldande utval i biletet.
I biletvindauget vil knappen nede til venstre oppretta ei snarmaske. Innhaldet vil svara til det gjeldande utvalet.
Frå kanaldialogvindauget når du trykkjer på knappen Ny kanal eller frå sprettoppmenyen. Når utvalsmaska er oppretta, vert ho synleg i kanaldialogvindauget med namnet «Ny kanal», eventuelt med eit tal etter dersom det er fleire kopiar. Du kan endra namnet ved å høgreklikka på kanalen.

2.2.4.1. Å bruka utvalsmasker

Når kanalen er initialisert, vald (utheva med blått), synleg (vist med augeikonet i dialogvindauget) og vist som du ønskjer (farge- og gjennomsiktsattributt), kan du byrja å arbeida med alle teikneverktøya. Fargane som vert brukte er viktige. Viss du teiknar med ein annan farge enn kvit, grå eller svart, vert fargeverdien (lysmengd) brukt til å definera ein grå (middels, lys eller mørk) farge. Når maska er teikna, kan du gjera ho om til eit utval ved å klikka på knappen (Kanal til utval) eller frå sprettoppmenyen.

Du kan arbeida på utvalsmaska med andre verktøy enn teikneverktøya. For eksempel kan du bruka utvalsverktøya for å fylla eit område av maska med fargeovergangar eller mønsterelement. Det er såleis mogleg å komponera svært komplekse utval ved å kombinera ulike utvalsmasker.

	Obs
	Så lenge utvalsmaska er i bruk, arbeidar du på denne og ikkje på biletet. Skal du arbeida på biletet, må du slå av alle utvalsmaskene. Gløym heller ikkje å gøyma maskene ved å klikka på augeikonet. Det er også ein god ide å kontrollera at alle RGB- og alfakanalane er slått på og vert viste i biletet.

2.2.5. Snarmaske

Figur 15.9. Dialogvindauget for «Snarmaske»

Ei Snarmaske er ei utvalsmaske tenkt brukt temporært for å teikna på eit utval. Med temporært meiner ein her at, ulikt vanlege utvalsmasker, vert snarmaska ikkje lagra i lista etter at ho er omforma til eit utval. Når du arbeidar med svært komplekse bilete, kan det hende at utvalsverktøya møter grensene sine. I slike høve er snarmaska god å ty til, ofte med svært godt resultat.

2.2.5.1. Slå på dette dialogvindauget

Snarmaska kan hentast fram på fleire måtar:

Frå hovudmenyen via Utval → Slå snarmaska av/på.
Ved å klikka på den venstre knappen utheva på skjermbiletet.
Ved å bruka snarvegen Shift+Q.

2.2.5.2. Å laga ei snarmaske

For å setja opp Snarmaske klikkar du på knappen nede til venstre i biletvindauget. Dersom det finst eit gjeldande utval i biletet, vil dette vera uforandra, men alt rundt vert dekka av ein raud, gjennomsiktig film. Dersom biletet ikkje har noko utval, vert heile biletet dekka med filmen. Klikk ein gong til på knappen for å slå av snarmaska.

Frå kanaldialogvindauget kan du dobbeltklikka på namnet eller på miniatyren for å redigera innstillingane for Snarmaske. Du kan endra Dekkevne og fyllfargen. Du kan når som helst gøyma maska ved å klikka på augesymbolet framføre Snarmaska.

Maska er koda i gråtoner, så du må bruka kvitt eller grått for å minska området eller svart for å gjera området større. Område som er teikna med mørk eller lys grå vert omformingsområda for mjuke kantar i utvalet. Når maska er ferdig, klikk ein gong til på knappen nede til venstre i biletet for å fjerna snarmaska frå kanallista og gjera ho om til eit utval.

Føremålet med snarmaska er å kunna bruka teikneverktøya for å markera utval og overgangar utan å bry seg med utvalsmaska. Snarmaska er ein god måte å isolera eit objekt i eit bilete fordi når utvalet er gjort, kan du berre fjerna innhaldet, eventuelt etter å ha invertert maska dersom objektet er inne i markeringa.

2.2.5.3. Å bruka snarmaske med ein fargeovergang

Biletvindauget med snarmaska slått på. Så lenge snarmaska er slått på, vert alle operasjonar gjort på denne. Det er lagt inn ein fargeovergang frå svart (venstre) til kvit (høgre) på maska.

Snarmaska er no kopla ifrå. Utvalet fyller no den høgre halvpartee av biletyet (dei marsjerande maura) fordi avgrensinga for utvalet er midt i fargeovergangen.

Det vert no påført eit strok i det tilgjengeleg utvalet. Underleg! Sjølv om fargeovergangen ikkje er synleg, er han no i bruk over heile biletet, både i markerte og umarkerte område!

Etter at du har trykt på knappen for snarmaske vert det laga ein mellombels 8-bits (0 - 255) kanal der fargeovergangen vert lagra. Dersom det finst eit utval i biletet når maska vert laga, vil maska henta data frå dette utvalet. Når snarmaska vert slått på, vert dei områda som ikkje er utvalde markerte med ei raud, halvgjennomsiktig hinne. Du kan bruka alle teikneverktøya for å laga utval på snarmaska. Sidan snarmaska berre vert påverka av gråtoner, er det enklast å teikne med ulike gråtoner for å laga ulike grader av utveljing. Bruk kvit farge der du kan koma til å leggja inn andre grader av utveljing seinare. Utvalet vert gjeldande så snart du slår av snarmaska, men den mellombels kanalen forsvinn for alltid.

	Tips
	Dersom du ønskjer å lagra utvalet, kan du bruka Utval → Lagra til kanal i hovudmenyen.

2.2.5.4. Bruk

Opna eit bilete, eller lag eit Nytt.
Slå på snarmaska ved å trykkja på knappen i biletvindauget. Dersom det finst eit utval i biletet, vert maska laga med data frå dette.
Vel eit teikneverktøy og bruk dette med gråtoner på snarmaska.
Slå av snarmaska med knappen nede til venstre i biletvindauget.


2. Dialogvindauge relaterte til biletstruktur		2.3. Banedialogvindauget